شاهی،تره ،تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. به بذر آن سپندان گویند.[۱] ‘که به زبان محلی منطقه گرگان زمین با نام تره شناخته می شود.’ شاهی یا تره گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است.درادامه مطلب زیر شما کاربران عزیز را با نحوه پرورش شاهی اشنا خواهیم کرد.
شاهی یکی از نسبتاً ساده‌ترین گیاهانی است که می‌توانید پرورش دهید و بهترین گیاهی است که می‌توانید بچه‌های تازه کار را در باغبانی شرکت دهید. بذر شاهی و خردل را با هم مخلوط کنید – بذر خردل تند‌تر است به همین دلیل کمی زبان را می‌سوزاند.
مکان:
شاهی در خاک مرطوب، غنی، دارای زهکشی خوب یا در کمپوست خوب پوسیده شده رشد بهتری خواهد داشت. شاهی باغی نور کامل خورشید را ترجیح می‌دهد و مکان نیمه آفتابی را دوست ندارد. این گیاه در طول دوره‌های خشک و بدون باران باید مرطوب نگاه داشته شود.
تکثیر:
شاهی باغی را از بذر پرورش دهید، بذر شاهی باید به محض قابل کشت شدن خاک در بهار کاشته شود. بذر‌ها را در عمق ۰. ۶ سانتی متری خاک بکارید. آن‌ها را به مقدار انبوه بکارید و خاک کمی رویشان بریزید.
پرورش:
جوانه‌های شاهی را (که قابل خوردن هستند) کم پشت کنید، برای این کار بین گیاهان، ۱۰ سانتی متر فاصله بگذارید. شاهی باغی گیاه فصل سرما است. در هوای گرم برگ‌ها طعم ملایم معمول را نداشته و طعم تند و تیزی دارند. در هوای گرم برگ‌ها سریع رشد می‌کنند، بنابراین هر ۱۰ روز یک بار باید دوباره این گیاه را بکارید تا در تمام فصل به طور مداوم این سبزی را داشته باشید. این گیاه معمولاً عاری از آفت و بیماری است و به آسانی و خود به خود تخم ریزی می‌کند. شاهی را در گلدان کاشته و در خانه پشت پنجره‌ای آفتابگیر و خنک قرار دهید. دو بار در هفته این گیاه را در ظرف شویی یا وان زیر دوش بگیرید. برای پرورش جوانه‌های شاهی، بذر‌ها را به مقدار زیاد و یکنواختی روی محیط کشت استریل شده یا حوله کاغذی مرطوب شده قرار دهید. آن را در محیط تاریک و خنک در دمای حدود ۱۰ درجه سانتیگراد و به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز نگه دارید. در صورت مشاهده علائمی از قارچ زدگی آن را دور بریزید (جوانه‌ها مستعد بیماری مرگ گیاهچه هستند، بنابراین نیاز به محیط کشت استریل شده دارند). در صورتی که جوانه‌های خردل و شاهی را با هم پرورش می‌دهید، از آنجایی که بذر خردل سریع‌تر از شاهی جوانه می‌زند، آن را ۳ تا ۴ روز بعد بکارید.
برداشت:
برای برداشت جوانه‌های شاهی از قیچی استفاده کنید، وقتی جوان‌ترین برگ‌ها سبز رنگ شدند، معمولاً ۱۰ روز بعد از کشت گیاه، آن را برداشت کنید. شاهی‌های تازه را قبل از گل دادن گیاه، یعنی هنگامی که بسیار کوچک هستند، برداشت کنید. اگر تا زمان گل دادن گیاه صبر کنید، برگ‌های آن سفت و گس می‌شود. وقتی که ساقه‌های گل شکل گرفته‌اند، از برداشت برگ‌های بلند شاهی بپرهیزید، زیرا برگ‌ها بعد از آن آنقدر تلخ می‌شوند که قابل خوردن نیستند. هنگامی که نیاز دارید برای استفاده تازه، سر گل‌های شاهی را برداشت کنید.
استفاده در آشپزی:
شاهی طعم تندی به سالاد و سس می‌دهد. شاهی و خردل جوان طعم تندی دارند، اما با بزرگ شدن گیاه طعم آن تند‌تر می‌شود.
ارزش غذایی ۱۰۰ گرم شاهی:
- انرژی: ۳۰ کیلوکالری
- کربوهیدرات‌ها: ۵. ۵ گرم
- فیبر رژیمی: ۱. ۱ گرم
- پروتئین: ۶ .۲ گرم
- چربی: ۷. ۰ گرم
- ویتامین آ: ۳۴۶ میکروگرم
- فولیت: ۸۰ میکروگرم
- ویتامین ای: ۶۹ میلی گرم
- کلسیم: ۸۱ میلی گرم
- آهن: ۳. ۱ میلی گرم
