. کشت زعفران در ایران به ویژه در شهرستان های تربت حیدریه، تایباد (طیبات)، باخرز، گناباد و سبزوار در استان خراسان رضوی و شهرستان های قائن، بجستان، فردوسسرایان و بیرجند در استان خراسان جنوبی و به تازگی در استانهای فارس و کرمان رواج دارد.درادامه مطلب زیر با نحوه کشت زعفران آشنا شوید.
زعفران از گل زعفران (Crocus sativus) گرفته میشودکه یک گل بزرگ و به رنگ بنفش کم رنگ است که در پاییز گل داده و دارای ۳ کلاله قرمز درخشان است. کلالهها را باید زمانی چید که گل هنوزتر و تازه است. راحتترین راه چیدن آنها استفاده از انبرک است. بعد از چیدن کلالهها باید آنها را در هوای کاملاً آزاد خشک کرده و تا زمان مصرف در بطری محکم ادویه نگه داشت. زعفران از دوران باستان هم به عنوان رنگ و هم به عنوان ادویه مورد استفاده قرار میگرفته است. زعفران طعم و رنگ بینظیری به بسیاری از غذاهای ایرانی و کشورهای اطراف دریای مدیترانه میدهد. زعفران را مورها – از اهالی آفریقای شمالی که بخش اعظم شبه جزیره ایبری را هنگام فروپاشی امپراطوری روم فتح کرده بودند- به اسپانیا آوردند. آنها حدود ۸۰۰ سال در آنجا ماندند تا اینکه سربازان ایزابلا، ملکه کاستیل، آنها را از آنجا بیرون راندند، بله همان ایزابلا که بودجه سفرهای دریایی کریستوفر کلومبوس را برای کشف نیمکره غربی تامین کرد. مورها کمک بسیار زیادی به آشپزی اسپانیا کردند، اما به نظر خوشمزهترین آنها استفاده از زعفران در غذاهای ملی اسپانیا از قبیل پائلا (Paella) و مرغ پلوی اسپانیایی (Arroz con Pollo) است.
پرورش زعفران کار بسیار سادهای است، اما اغلب گرانترین ادویه دنیا نامیده میشود. قیمت بالای آن به دلیل برداشت کلالهها میباشد که واقعاً کار پر زحمتی است. با این همه، اگر کسی غذای زعفرانی دوست دارد، زمانی که برای برداشت کلالهها صرف میشود، ارزشش را خواهد داشت. برای درست کردن پائلا (Paella) و مرغ پلوی اسپانیایی (Arroz con Pollo) به اندازه یک خانواده، کلالههای ۱۲ شکوفه زعفران را نیاز داریم. بنابراین اگر کسی میخواهد چنین غذایی را در طول سال به دفعات زیادی درست کند، یا باید تعداد زیادی پیاز زعفران تهیه کند یا اینکه مبلغ قابل توجهی خرج ادویه آماده زعفران کند. پیازها باید در عمق ۵ سانتی متری کاشته شوند. نسبتاً مقاوم هستند و دمای -۲۶°c زمستان را بدون هیچ آسیبی تحمل میکنند. این نوع زعفران دوست ندارد که همیشه خیس باشد. در واقع پیازها در زمین باتلاقی یا در باغی که زمین آن آب راکدی داشته باشد، پوسیده خواهند شد. زعفرانها را در هوای گرم هر از گاهی آب دهید (حدود هر دو هفته یک بار)، در غیر اینصورت، بارندگی سالیانه ۱۵ تا ۱۷ سانتی متر در سال برایشان کافی است.
چرخه رشد سالیانه این گل به این صورت است که در اواخر زمستان یا اوایل بهار چند برگ از دل زمین میروید، اما گل ندارد. این برگها تا فصل گرما به رشد خود ادامه میدهند و تا آن موقع ۲۰ تا ۲۲ سانتی متر خواهند شد. هوای گرم پیازها را غیر فعال کرده و برگها خشک و پژمرده میشوند. با آمدن فصل سرما معمولاً اواخر آبان ماه برگهای جدیدی ظاهر میشوند، که در مدت کوتاهی بعد از ظهور آنها، شکوفههای زیبای بنفش کمرنگ نمایان میشوند. قطر شکوفههای زعفران ۶ تا ۷. ۵ سانتی متر است. بعد از باید آن کلالهها را برداشت نمود. هر شکوفه حدوداً بعد از یک هفته پژمرده و خشک میشود و با آمدن فصل یخبندان شکوفهها از بین میروند. اما برگهای آن باقی مانده و اگر سرمای زمستان، شدید نباشد تا بهار آینده و اوایل تابستان باقی خواهد ماند. در صورتی که هوای زمستان واقعاً سرد شود، برگها پژمرده شده و از بین میروند و دوباره در فصل بهار باز میگردند. پیازها را باید در اواخر مرداد یا اوایل شهریور در تابستان از زمین بیرون آورد، جدا کرد و دوباره کاشت.